Damproblemist is soms net een archeoloog

Eric van Dusseldorp 

Een damproblemist is eigenlijk een apart soort kunstenaar. In tegenstelling tot schilders en componisten maakt hij namelijk iets wat al bestáát. Een bepaalde constellatie van witte en zwarte stukken ligt immers al klaar, zij moet alleen nog ontdekt worden. Misschien is een problemist beter te vergelijken met een archeoloog die, diep onder de grond, op zoek is naar skeletten van dinosauriërs.

Het vinden-van-wat-al-bestaat heeft wel heel letterlijke vormen aangenomen sinds dammers beschikken over, door computers gegenereerde, vier-, vijf- en zesstukkendatabases. Dat betekent dat elk eindspel van bijvoorbeeld zes stukken (schijf of dam maakt niet uit, wit en zwart evenmin) daadwerkelijk is opgeslagen. Tezamen met miljoenen ‘vriendjes’. Zelfs een zevenstukkendatabase schijnt (bijna) klaar te zijn, maar deze is voor het grote publiek amper beschikbaar. Al was het alleen maar omdat geen huis-pc of laptop een bestand van honderden miljoenen standen kan opslaan.

Een bruggetje naar het wereldkampioenschap eindspelcompositie is snel gemaakt. Het concours is nu in het stadium dat alle standen inclusief oplossingen bekend zijn. Ook weten we welke problemisten hebben deelgenomen, maar wie bij welke compositie hoort is vooralsnog geheim. Het belangrijkste is, dat alle oplossingen sec zijn weergegeven, zonder vermelding van bijoplossingen, falen en anticipaties. Er kan dus de komende maanden op geschoten worden en dat gaat dan ook op grote schaal gebeuren. Pas als alle correcte en originele eindspelen boven tafel zijn gekomen, wordt het definitieve klassement opgemaakt.

Van de vijf- of zesstukkeneindspelen kan men zich dus afvragen of de auteurs op de ouderwetse manier een eindspel hebben geconstrueerd of de database te hebben afgestruind op zoek naar standen die toevallig scherp uitkomen. Maar wat maakt het uit…  

 

Het mooie schijveneindspel afgebeeld op het eerste diagram maakt mogelijk enige kans. Wit wint door 8-3 en zwart staat voor een tweesprong. Voor de hand ligt snel doorlopen: (26-31) 3x20 en nu volgt op (31-37) de finesse 22-17 en 20-9! en op (10-14) 20x3 (31-37, want op 31-36: 22-17, 23-18, 3-14!) 22-17! (11x22) 3-9 en wint. Dus speelt zwart – na 3x20 – (31-36) en nu levert 20-47 niets op, maar wel verrassend 20-33! De clou is dat 33-28 dreigt en (36-41) wordt beantwoord met 33-47 (41-46) 47-36 gevolgd door 22-17!, dus (11-17) 22x11 (36-41) 11-7! en nu op (41-46) 33-28, op (10-14) 33-47, op (10-15) 7-2 etc. en op (41-47, de scherpste variant) 7-1 en 1x45.
Keren we terug naar de aanvangspositie. Na 8-3 kan zwart ook (10-15) 3x25 (26-31) spelen. Nu zorgt een ander motief voor de witte winst. 25-48! (31-36) 48-37 (15-20, na 11-16 komt zwart overal te laat mee) 22-18 (20-24) 18-13 (24-30) 13-8 (30-34) 7-2! en zwart komt er niet meer. Scherpste variant: (34-39) 2x16 (36-41, anders: 37-31) 37x46 (39-44) 46-28! en de vis is op het droge, bijvoorbeeld (44-50) 28-6.  

 

 

Grappig is het standje van het tweede diagram. De witte zetten zijn altijd 25-20, 9-4 en 24-19, wat zwart ook doet. Maar of deze inzending nu echt hoge ogen gaat gooien…

25 problemisten uit 11 landen gaven acte de présence. In totaal zonden ze 163 eindspelen in. Johan Bastiaannet (een van de favorieten) en Tjipke Smedinga proberen de Nederlandse eer hoog te houden terwijl de in Duitsland wonende Nederlander Jaap Bus (gevaarlijke outsider) namens onze oosterburen meedoet. Grootmeester Andreas Kuijken is de grote afwezige. Als deze uit Nederland afkomstige Zwitser meedoet is hij prompt favoriet, maar kennelijk had de perfectionist uit Basel niets op de plank liggen wat hij mooi genoeg vond om in te sturen.
De definitieve uitslag wordt vermoedelijk pas over een half jaar bekend.

De oplossing van het probleem uit de rubriek van 16 januari jl. Auteur: Pieter Kuiper, wit: 6, 11, 17, 26, 29, 37, 41, 45, 47, 48, 50 / zwart: 1, 8, 14, 18, 22, 28, 30, 31, 32, 35, 36. Wit wint door 26-21 (31x42) 47x27 (36x47) 48-43 (47x15) 43-39 (22x31) 11-7 (1x12) 39-33 (15x16) 6-1 (12x21) 1x43 (16x49) 50-44 (49x40) 45x34.

Ook de nieuwe opgave is een eerste publicatie van Pieter Kuiper uit Hoorn.

Zie diagram. Wit begint en wint.

 

Terug naar damrubrieken